Tzigane e Musliman

Mijn laatste dag in Berat, in plensende regen, ik houd van kadares' boeken maar nu beginnen ze bijna uiteen te vallen van het hemelwater. Welkom in de hel met het bruine water. Kom net de terug van een gebed met de moslims in de oudste moskee van het land. Ik zat er een mooi oud gebouw met een gaanderij te tekenen op de stenen trap net voor het gebed begon. Ik werd uitnodigd, misschien bekeer ik mij wel...
neenee zo gauw keer ik niet als de wind, maar de oprechtheid straalde wel iets positief uit, en stond mijlenhoog boven het beeld dat de media over de islam zaait.
Een heimelijk gevoel overweldigde mij op kousevoeten in het prachtige gebedshuis. Hier zit ik nu met Fatjon in het internetcafe, gij een van hen, oprecht en puur, ik heb veel van hen te leren. Vanmiddag nog een zigeunerjongen geportretteerd die wat eetbaars haalde uit de rottende containers van de hoofdstraat van de stad, ik stop hem 100 lek toe kwestie van geen echte beeldrover te zijn,ik wil dat mijn beelden veel meer bijten en prompt vloog er een zak met keukenafval god weet van waar, zoals ze de beesten lees zigeunerjongen voederen. Ik voelde vele ogen op ons gericht alsof ik daar naakt stond op een Albanese winterdag. Zijn ezeltje bleef er rustigbij, maar algauw kwamem er andere jongetjes vanuit de appartememen gelopen, en vroegen van waar ik was, ze keken minachtig naar de zigeuner die veel ouder was dan hem maar niets durfde te zeggen. Ik kreeg ook medelijden om te foto die ik van hem genomem had alsof ik hem met 100 lek had omgekocht...
Morgen richting Fier, buiten ronken de generatoren
Mijn familie wacht, voor de laatste avond
Egem We gaan
Groeten en vriendschap van Koen

BERAT pleut

BERAT met respect deel 2

Nieuwsgierig stelden ze vragen over belgie en mijn beeld van Albanie.
IK vertelde dat ik in het rijkste land, maar in het meest vervuilde land van Europa leefden, ze begrepen mijn punt. Ik kom hier als enkeling weinig veranderen. Al was het een leuke ervaring hier zomaar in een vreemde klas te worden gedropt en dan nog op de plaats van de leraar, die nu ginder een cafeetje aan het drinken was.
Ik nam enkele foto's terwijl ze deden alsof ze diep in hun boeken verzonken waren. Ze hadden 3 uur Engels en moesten zelf enkele oefeningen invullen, om 1 uur waren de lessen reeds gedaan. Anders in den Belgiek. Ook zo wanneer ik weg ging en toen besefte hoe ver ik van huis was. Aan hun kledij en het nieuwe lokaal had ik niet het gevoel in het armste land van Europa te zijn. Ik verliet het lokaal en iedereen stelde zich plots recht om mij een Mire Pafshim , een Albanese Adieu, te wensen. Dit respect dat zij voor mij toonden, zo hier als doodvreemde duif te waren binnengevalen, raakte mij diep. En buiten des winters als het regent dan zijn de paadjs diep, langzaam kwam de zon vanachter de wolken en verscheen tegelijkertijd de berg Tommori, Onbereikbaar mooi als morgen, Ik hoop op een betere toekomst voor hen.
Vrienden tot ziens
Koen

BERAT met respect

Vantussen racegamende grote jongens of mercedes-checkende iets grotere jongens in het internetcafe niet ver van de grote rivier.
Bij mijn nieuwe familie hier in Berat wordt ik ongelooflijk goed ontvangen.
Tot 2 keer toe eten ze hier warm, eten is toch belangrijk of niet soms?
Langzaam krijg ik zicht over het Albanese labyrint,alhoewel.
Ik overdrijf, maar die berg dat hier eindje verderop ligt is zo overweldigend mooi dat ik het noorden hier in het zuiden van Albanie verlies.
Het is werkelijk een mooie stad waarvan het oude middeleeuwse centrum zich rond het byzantijnse kasteel op de top van de heuvel heeft genesteld. Een wirwar van steile en smalle steegjes en straten met oude vrouwtjes en magere katten tussen typische witte balkanhuizen, men herkent ze aan de bovenste traveeen die breder zijn, die gelukkig niet onder de sloophamer van het communisme zijn geraakt. Beneden bij de rivier rijzen grijze triestige blokken op die door hun lichtreklame van het kapitaal toch weinig kleur geven in de stad. Maar ik ben hier maar deels voor den decor, zonder mijn fiets bem ik niets, ik mis hem, maar niet getreurd, de reis brengt mij op andere gedachten. Mace, kat in het Albanees, ook al is wietske hier niet met pisica in de warme living heb ik het meer dan naar mijn zin. De vraag is kan ik voor meer de helft wat ik doe in mijn leven gewoonweg mijn zin doen, als ik zie hoe ze hier soms moeten ploeteren om een beetje geld...
Deze morgen Ben ik met de zoon van 17 van de familie op bezoek geweest in zijn klas, tijdens de les engels.
Maandagmorgen, niet iedereen kwam opdagen van de jongens van de klas. Ze drinken een koffie in de bar. Zoals de leraar ook. Mijn entree in de klas was ongelooflijk. Ik had met hem beneden bij de schoolpoort afgesproken, om met hem naar binnen te gaan. Het schoolhoofd, hij had nogal een dikke rode neus, deed een beetje moeilijk,kwestie van machtsvertoon, maar ik kon uiteindelik zonder probleem naar binnen. In de klas groette iedereen mij in koor. Ari bood mij de bureau van de leraar aan... Ik was zo plots zijn plaatvervanger.Hier zat ik dan, Ik vertelde het doel van mijn reis en zij luisterden aandachtig. (de man van het internetcafe komt mij net zeggen om mijn tekst te saven omdat de stroom misschien zal uitvall

DURRES-BERAT ska furgon

Deze morgen vanuit Durres met de auto tot hier in Berat, zo'n 100 kilometer verderop.
Duizend op zijn Albanees, uiterst verwarrend in Lek. In de winkel vragen ze dus duizend Lek en bedoelen ze honderd...
Ons vertek met de wagen. Vanachter op de vespa bij Nesim bereiken we ergens tussen grote waterplassen en triestige blokken de militaire politiekazerne. Nesim, Bashkims' vriend is hier niet dus gaan we verder. Maar van deze keer kan ik het toch echt niet overslaan. Amund ta ba nji foto, nji foto herhaal ik aan Nesim. Hij begrijpt het en maakt rechtsomkeer, zonder probleem neem ik een portret van 2 militairen. Plots stappen we allen in de bordeaux mercedes en zijn we opweg naar Berat. Ik laat mij vervoeren door de wind, een uiterst wispelturige...Nesim had mij beloofd, op zijn zachts gezegd, een auto richting Berat voor mij te vinden. Want de buschauffeurs staken, de fougons (minibussen) gevaarlijk en met de trein geraak je maar tot Lushnje. Zo heb ik mij laten overhalen en ben ik met de jonge militaire politieman en Nesim tot hier geraakt. Een wonderwelle goed geasfalteerde weg brengt ons door het druilerige landschap naar de stad met de 1000 ramen. Misschien heb ik teveel Ismail Kadare boeken gelezen waarin het soms hele verhalen lang nooit ophoudt met regenen.
Maar ik heb het hier echt voor de wind, van de zeebries tot de bergwind hier, de regen blijft. Met de bordeaux mercedes die zich letterlijk overal doorschoot, de chauffer was nochthans best zachtaardig,wordt ik zomaar voor de deur afgezet.Alsof het Oorlog was stonden ze daar. De militair belde aan en Nesim onrustig kloppend op het metaal. Geheime opdracht. Ik wordt voor de derde maal overgeleverd ditmaal bij Fioris'nonkel thuis. De grote ijzeren poort gaat open en zijn vrouw ontvangt mij. Het afscheid met Nesim in de traphal van het grote huis, ik ben even oud als zijn zoon die in Italie studeert. Baba...
Morgen vertel ik over mijn ontvangst bij deze goede familie, ik zal wel een paar kilootjes bijkomen, lieve vrienden
Tot Morgen. Naten e mire.

Raki e poule

Morgen vertrek ik met een vriend van Nesim richting Berat, waar ik bij Fioris'nonkel zal blijven. Fiori woont in Ledeberg en is in Berat geboren. Gezellig klein is de wereld, als is hij niet in balans en zeker hier niet, de blauwe zee beukt hard tegen de kade, tot zijn terassen blank komen te staan en we van steen naar steen ons een weg banen naar de stad.
Vanmorgen in het cafe tegenover het treinstation, militairen en raki, ik weet zeker dat ik meer zal zien dan mijn fotocamera, misschien is mijn drang niet groot genoeg dit allemaal vast te leggen, en laat ik mij meer vervoeren door de romantiek van het oude amfitheater. Ik weet hoeveel geluk ik heb hier zomaar te mogen zijn. En daarom ook soms ook niet altijd te weten wat mijn opdracht is. Een Geheime Opdracht. Une jam skaj spion.Ik ben geen spion, alhoewel...

Durres skaj korent

Zolang de stroom niet uit valt lieve vrienden blijf ik doorschrijven...
Of toch geen nood, hier in het internetcafe hebben ze een generator met benzine.
Elke dag valt de stroom hier minstens 1 maal uit, dan beginnen de generators vam de hotels en restaurants te ronken en in de huizen en appartememten worden de kaarsen aangestoken.
Ik ben net terug van een kleine straffe koffie met een glas water samen met Nesim. Heb voor hem en zijn vrouw Rasim een tekening gemaakt van de Hamam in het centrum van de stad, toch dit is weinig in vergelijking met wat zij voor mij als gast hebben gegeven. Bizar hoe ik mij, deels door hen, echt niet zo ver van huis voel.
Ook al is het hier anders dan in de rest van het land.
Er is hier in de grote havenstad net ver van Tirana een vrijere sfeer, dan ik mij meen te herinneren van deze zomer, daarbuiten wacht het land...
Het oudste volk van Europa, het armste land van Europa, en mooie meisjes zijn er overal, dus ook hier.

ARRIVO DURRAZO part 3 (we zijn er!!!)

En toen we aanmeerden begon de heksenketel...
Agron hielp enkele autos, die zelf niet meer genoeg kracht hadden, uit het ruim te trekken. Zo ook Maliq zijn Ford. Op de oever van harde beton stonden verschillende politiemannen een beetje orde in de chaos te brengen, tevergeefs. Blaffende honden, een geldwisselaar en de vreemde sfeer (alsof Europa wel een heel klein beetje ver weg leek te zijn) overstemde alles, ik liet begaan.. Hier waren we dan in het donkere woud. Het regende zacht. Agron deed teken in te stapppen en onze vriend Maliq werd nu verder getrokken richting havendouane. Een lange rij auto stond te wachten en het touw werd losgemaakt. Al duwend aan Maliq zijn kapotte ford met mijn ene hand en mijn paspoort in de andere hand kruisen we de douanepost. Welkom in Albanie, een meer gekamoufleerde aankomst kon ik mij niet voorstellen, al was dat nu ook niet echt nodig, het was geen oorlog. Toch het was heimelijk zoals ik het wou, de tumult van land tot in mijn tenen.
En ik die dacht dat we met een grote mercedes tot hier waren gekomem... Die auto was blijkbaar in een mum verkocht denk ik. Ik kon instappen bij Agron en een donkere vriend van hem in een mastodont van een zilverkleurige Mercedes. Leidas Papa was reeds opkomst, na een telefoontje. In een nieuw restaurant van stad dronken we een koffie, de laatste met Agron, Maliq was blijkbaar in de tumult achtergebleven. Een weinig later kwam Nesim, Leidas vader. Ik werd dus overgeleverd van Agron aan Nesim, als iets waar zorg moest voren gedragen worden.De gast als heiligdom werd hier bevestigd. Ik omhelzde spontaan mijn eerste Albaneese reiskompaan,twee in Albanie, met spijt om het afscheid maar toch meer met vreugde om het gepaseerde plezier. Falamindeirit!!! Om nooit te vergeten.

ARRIVO DURRAZO part 2 (ferry)

Zo rond 2 uur een heerlijke bonensoep die je dus over de rijst met kip moest gieten.
Bofte mire, een Albanese smakelijk. Specialiste boft Nesim over zijn vrouw Rasime. Ik ben Leida heel dankbaar dat ik hier bij haar ouders mag blijven. Zo ver van huis om dan toch door Leida en Lieven (de broer van Walter Baele)een beetje dichter te zijn dan het in werkelijkheid is. En om zo tot hier te geraken namen wij de dus de ferry vanuit Trieste.

Een fragment vanop de boot
Er kan geen woud zijn zonder zwijnen, aldus Maliq. Albanie is het woud en de maffiosie de zwijnen.
Toch er is geen weg terug, langs beide zijden klotst het water met aan de horizon links Kroatie en rechts Italie. Voor ons uit ligt de bestemmig, nog onzichtbaar daar te wachten op onze komst. Wel meer voor al die andere mensen hier op de boot dan voor mij. Van de passagiers is er geen een niet-Albanees. Maar met Agron en Maliq aan mijn zijde, ben ik nooit alleen. We hebben samen een kabine op het oude schip. Het personeel is deels Italiaans deels Indisch. Veel Rokende Camionchauffeurs en een teruggestuurde Kosovaar, samen komen we dichter . Elke regel ik schrijf, is er een nieuwe golf doorklieft, gaat de adriatische zee zonder slag of stoot over in de Ionische zee. Toch zal de aankomst zo vanuit het rijke Trieste zeker een schock zijn.
Misschien is het Albanees voor 'vriend' niet voor niets 'shok'. Zij zullen de rauwheid van het land met hun vriendschap draaglijker maken. Agron zal Ledas"papa bellen bij aankomst in Durres. Zodat de bomem door het bos zichtbaar zullen worden, wetende dat er ook veel goede mensen in het woud leven.

ARRIVO DURRAZO

Hier zijn we dan vanuit de grootste havenstad van Albanie, Durres!!!
Ik geef toe met een beetje schrik bij de Albanese gedachte, vanuit de Vlaamse vlakte(Rrafsh)althans. Toch de Vlaanders hielden reeds op met bestaan vanuit de St-Niklaase Baristraat waar de veel te grote Mercedes voor Enkers voordeur wachte om ons samen richting Albanie te brengen.
Wij zijn: (in de hoofdrol hahaha)Enker, die al enkele jaren met vrouw en kinderen in Belgie woont en voor zijn hobby autos verhandelt naar zijn geboorteland. Agron, een vriend van Enker, een grote man van 39 uit Durres, blinkend zwart haar, en 2 nog meer blinkende gouden ringen met over dit alles heen een lange zwarte jas, toch hij heeft niets te verbergen, hij lacht altijd zijn tanden bloot. Met hen rijden we tot Aken in de gezellig warme mercedes waar enker het stuur overlaat aan Maliq, een Duitse Albanees, die uit heimwee meermaals per jaar zijn vaderland opzoekt. Ik achter hen aan vanop de ruime achterbank. Gemoedelijk is de sfeer in de auto, Albanie aan onze voeten. Ook al zullen we tot aan het inschepen in het Noord-Italiaanse Trieste tot 3 maal toe door incognito polizei gecontrolierd worden in Duitsland en Oostenrijk, niets weerhoud ons. Ze zouden voor minder zeker een Albanees, een Duitse Albenees en een Belg in een veel te grote Mercedes...maar onze piknikken in de tankstations van vette worst,gebraden kip en fetakaas smaken op het blikkend koetswerk, hier voel ik 1 van hen en dat stemt mij blij, samen met Maliq, die mij nog het meest aan Dadan doet denken vanuit Kusturicas Black Cat White Cat remember pitbull terrier en coke.
En Agron die Maliq telkens met een grizzly vergelijkt (en dan lachen ze om het meest)
Een beer van een man meer zo zachtaardig, hij doet geen vlieg kwaad.
Een klein slaapje van een paar uren op de grens van Duistland en oostenrijk en dan in 1 ruk richting Trieste, rond de middag bereiken we de havenstad. Pas morgenmiddag vertrekt van hieruit onze boot tot Durres. Het is hier zacht weer in de baai van de mooie stad, veel Albanezen staan reeds in de haven te wachten op het vertrek van morgen. Maliq verwacht hier een takelwagen met zijn kapotte ford om ook naar Albanie te verschepen samen met zovele andere wagens.
We overnachten in een hotelletje van de stad en drinken samen wijn met veel gebulder en gegier, Maliq zijn lach werkt echt aanstekelijk ook al begrijp ik niet altijd waarover zij het hebben. De volgende dag schepen we rond 13 in, ik ga in zee met de Albanezen, ik als enigste niet-albanees. No problema Shock shipte, Albaneese vrienden. Allen op weg naar hun vaderland. deel 1 ps Ga nu eten Leidas ouders verwachtten mij. Mire Pafshim

vere dhe zemblak

Hun gastvrijheid tegenover 30 jaar isolement

Tussen 1955 en 1991 werd Albanië onder de communistische dictatuur van Enver Hoxha van de buitenwereld afgesneden. Nergens anders werd een land gedurende een lange tijd zo in de onderwereld geduwd. Na de breuk met China in 1978 geraakte het land volledig geïsoleerd en werd, uit angst voor een mogelijke buitenlandse aanval, het met duizenden bunkers bezaaid.
Het waren slechts in zichzelf schreeuwende symbolen die doodgewoon hun eigen grond bevuilden, maar niemand durfde dit openlijk te zeggen, uit schrik het met de dood te bekopen.
Hun tere vlees zou zich onder deze grijze koepels beschermen, maar toch mengden deze druilerige bouwsels zich eerder met de vrije lucht dan echt nodig te zijn.
Deze tristesse zien we reeds in de oude Albanese ballades waarin het landschap in datzelfde grijs gehuld is. In dit eeuwige Albanië stonden geen bunkers maar wel kulla’s.
De kulla’s waren huizen met dikke muren en kleine ramen quasi vestigingen. Men treft ze vooral in het bergachtige noorden aan . Ze beschermden hen voor het altijd dreigende gevaar, in die gebieden waar het bloed gewroken werd.
“Koka per kokë” / “Een hoofd voor een hoofd”
Dit bergvolk had zich door haar geografisch isolement steeds uit de klauwen van een gezag geweerd.
Hun daardoor tot het uiterst doorgedreven vrijheidsdrang verklaart misschien de bloedwraak, waarin de dood boven de gevangenisstraf werd verkozen. Het leven kreeg zo, in aanschouwen met de dood, zoveel meer waarde. Dit gewoonterecht verhield zich van mens tot mens, en verlaagde zich niet tot een onwillekeurig apparaat dat het communisme wel was.
Als reiziger had je toen niets te vrezen, hoe wreed het decor ook was, zolang je er zich bewust van was, werd je overal goed ontvangen.
Ook na 30 jaar van isolement is het recht van de gast en de plicht van de gastheer in hun collectief geheugen gegrifd evenzeer de tienduizenden bunkers die dit mooie bergland hebben verminkt.

op weg naar Pogradec

korca - zigeunerwijk

korca

verë/zomer

Albanees huis

Uit : “een breuk in april” door Ismail Kadare
De gast is echt een halfgod ging hij even later verder en het feit dat om het even wie plotseling tot de hoogte van gast kan stijgen, betekent geen verzwakking daarvan, maar benadrukt in tegendeel zijn goddelijkheid nog meer. Het feit dat die goddelijkheid plotseling en bij toeval verworven kan worden, binnen een avond, alleen met een klop op de deur, maakt haar nog waarachtiger.
Vanaf dat moment dat de meest nederige reiziger op opinga’s en met een zak op de rug, op de deur klopt en zich als gast aan je voorstelt, verandert hij binnen een paar seconden in een man van buitengewone proporties, een onschendbaar soeverein, een wetgever, het licht van de wereld. En deze plotselinge verandering valt precies onder het raffinement van de goddelijkheid